Adoitan preceder á EC, aínda que tamén se poden manifestar simultaneamente e mesmo despois dela. Os pacientes que as padecen son considerados grupos de risco, xa que a súa asociación prodúcese cunha frecuencia superior á esperada:
Dermatite Herpetiforme
A dermatite herpetiforme considérase a manifestación cutánea da enfermidade celiaca. É unha enfermidade ampollosa autoinmune pouco frecuente que sofren entre 11,5 e 75 persoas de cada 100.000. Trátase dunha erupción cutánea extremadamente prurixinosa composta de protuberancias e bochas ou vesículas que aparecen usualmente nos cóbados, os xeonllos, as costas e os glúteos. Na maioría dos casos, a erupción é do mesmo tamaño e forma en todos os lados. A erupción é crónica, o que significa que continúa durante un período de tempo prolongado por iso, pódese tratar con dapsona, un antibiótico que pode axudar á maioría dos pacientes cando sufran brotes puntuais . Non todas as persoas celiacas manifestan dermatites herpetiforme pero todas as persoas con este tipo de dermatite son celiacas.
Para o diagnóstico, na maioría dos casos, realízase unha proba de inmunofluorescencia directa e unha biopsia de pel. Ao ser a manifestación cutánea da enfermidade celiaca, o único tratamento é a dieta estrita sen glute.
Diabetes Mellitus tipo I
Aproximadamente o 8 % dos pacientes celiacos son diabéticos tipo I (DM I). Ademais, observouse que o 3,5 % de fillos de pais diagnosticado de DM I desenvolven a EC. Por todo iso, é necesario facer unha monitoraxe mediante probas serolóxicas específicas de EC nestes diabéticos ( Not e col, 2001).
Intolerancia á lactosa
É a incapacidade de dixerir a lactosa, azucre presente de forma natural no leite e os seus derivados. A lactosa é un disacárido, formado pola unión dos monosacáridos glicosa e galactosa. A súa desintegración é levada a cabo a nivel intestinal por unha encima chamada lactasa, que converte a lactosa en glicosa e a galactosa. Esta encima atópase no intestino delgado.
Ao carecer desta encima, a lactosa non se desintegraría nos seus monosacáridos e pasaría directamente ao intestino groso provocando síntomas como dor abdominal, hinchazón, flatulencia e diarrea. A intolerancia á lactosa caracterízase pola regulación decrecente da actividade da encima lactasa.
A enfermidade celiaca, a diferenza da intolerancia á lactosa, é unha enfermidade autoinmune producida pola inxesta de glute e prolaminas relacionadas. As persoas celiacas ao inxerir glute sofren atrofia das microvellosidades intestinais do intestino delgado, lugar onde se xera a encima lactasa véndose diminuída a súa produción. Debido a isto moitas persoas diagnosticadas de enfermidade celiaca son ademais intolerantes á lactosa.
Este problema normalmente desaparece nas persoas celiacas ao realizar a dieta sen glute correctamente xa que esta dieta permite a rexeneración das microvellosidades intestinais conseguíndose así a recuperación da produción da lactasa e a correcta absorción dos nutrientes.
Déficit selectivo de IgA
Polo menos o 1 % dos pacientes celíacos van presentar unha deficiencia de IgA, circunstancia que debe ser coñecida polo médico, xa que os marcadores serológicos da EC son IgA, o que pode determinar a aparición de falsos negativos. En tal caso, solicitaríanse marcadores serológicos IgG, moi sensibles, pero menos específicos para a EC (Ramírez e col., 2016).
Síndrome de Down
A prevalencia de EC é polo menos un 2 % ( Gale e col, 1997) podendo chegar a un 6-7 % segundo Carnicer e col., (2001) naquelas persoas que padecen a síndrome de down, o que representa un risco superior ao da poboación xeral.
Enfermidade hepática
Existen multitude de estudos científicos que avalan a relación entre o diagnóstico tardío da EC e patoloxías relacionadas co fígado. Con todo, cando se chega ao diagnóstico e se comeza coa DSG, na maioría dos casos, os niveis bioquímicos relacionados co fígado adoitan normalizarse ( Bardella e col., 1995, Duggan & Duggan, 2005, Sainsbury e col., 2011).
Enfermidades da Tiroides
Na bibliografía científica existente móstrase evidencia na relación entre desordes endocrinos e a EC ( Collin e col., 1994). Entre estas desordes destacarían as enfermidades vinculadas coa tiroides. Segundo un estudo realizado por Ventura e col., (2000) hai unha prevalencia dun 14 % de persoas con EC que presentan desordes relacionadas coa tiroides. Adoitan ser tiroidite autoinmune, tiroidite linfocitaria ou enfermidade de Graves- Basedow, cunha prevalencia aproximada do 5 %. É máis frecuente o hipotiroidismo que o hipertiroidismo.
Existen outras enfermidades asociadas á EC, coma o vitíligo, a alopecia areata, a artrite reumatoide, o lupus, o eritematoso sistémico, a síndrome de Sjögren, a enfermidade de Addison, a nefropatía por IgA, a encefalopatía progresiva, síndromes cerevelosas, etc. Todas estas con menor prevalencia de EC que as descritas anteriormente.